Jaką odmianę rzepaku ozimego wybrać na sezon 2024?

Zbliża się termin siewu rzepaku. Przed nami więc jedno z najważniejszych zadań w nowym sezonie, czyli dobór odmiany rzepaku ozimego, która będzie fundamentem wysokich plonów znakomitej jakości. Na szczęście postęp hodowlany daje bardzo duże możliwości dopasowania odmian rzepaku do poszczególnych pól w gospodarstwie. Sprawdźmy, jakie propozycje na nadchodzący sezon przygotowała firma BASF.

Rzepak populacyjny czy mieszańcowy?

Pytanie dotyczące wyboru między rzepakiem populacyjnym a mieszańcowym (hybrydowym) jest stawiane przez rolników od wieków! Nie ma na nie jednak prostej odpowiedzi – wybór odmiany rzepaku ozimego jest bowiem kwestią indywidualną każdego gospodarza. 

Czym jednak różnią się te odmiany? Pierwszą z różnic jest metoda ich uzyskania. Odmiany populacyjne to efekt klasycznej metody hodowlanej opartej na selekcji, krzyżowaniu i rozmnażaniu. Z kolei odmiany mieszańcowe wykorzystują efekt heterozji. Za odmianami rzepaku populacyjnego przemawia aspekt ekonomiczny, ponieważ taki materiał siewny jest tańszy niż rzepak mieszańcowy. 

Rzepak populacyjny dobrze sprawdzi się na stanowiskach z mniej intensywną uprawą. Natomiast ogromną zaletą odmian mieszańcowych jest wyższe plonowanie. Dlatego zarówno rolnicy, jak i hodowcy w dużej mierze opierają uprawę rzepaku na odmianach hybrydowych, których udział w rynku wynosi ok. 80%. Rzepak mieszańcowy jest przy tym doskonałym wyborem zarówno na dobre, jak i gorsze stanowiska. Lepiej radzi sobie w warunkach suszy, a opóźniony termin siewu nie jest dla niego przeszkodą w uzyskaniu dobrej kondycji przed zimą z uwagi na szybki rozwój początkowy.

Jaka odmiana rzepaku ozimego najlepiej plonuje? 

Jednym z głównych czynników wpływających na wielkość uzyskiwanego plonu jest dopasowanie odmiany rzepaku ozimego do warunków panujących w naszym gospodarstwie. Wśród dostępnych odmian na rynku nie ma bowiem złych propozycji, a mimo to często można usłyszeć głosy niezadowolenia z danej odmiany, osiągającej wysokie wyniki plonowania u innych rolników. Gdy wyeliminujemy takie oczywistości jak występujące w okresie wegetacji niekorzystne warunki atmosferyczne, okaże się, że to zły dobór odmiany do stanowiska jest jednym z najczęstszych powodów niskich plonów. Musimy zatem pamiętać, że jedynie umiejętne dopasowanie odmiany rzepaku ozimego do warunków klimatyczno-glebowych obecnych na konkretnym polu da nam gwarancję wysokich plonów.

Jak dobrać odmianę rzepaku ozimego do regionu?

Rzepak ozimy jest gatunkiem uprawnym, którego odmiany wykazują dużą rejonizację. Odmiany wpisane do Krajowego Rejestru (KR) lub znajdujące się we Wspólnotowym Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA) mają bardzo zróżnicowane cechy. Kluczem w uprawie rzepaku ozimego jest więc dobór odmiany do warunków gospodarstwa. Tylko bowiem odmiany rzepaku ozimego dopasowane do konkretnych stanowisk umożliwią optymalne plonowanie. 

Swój wybór warto oprzeć na rekomendacjach COBORU, który w swoich zestawieniach zaleca odmiany mogące wykorzystać swój potencjał plonotwórczy w danym województwie. Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe (PDO) odpowiada za uzyskiwanie informacji o tym, jak w rzeczywistości zachowuje się dana odmiana w konkretnym rejonie. Przedstawiane przez PDO wyniki obejmują sześć regionów Polski:

1. województwa zachodniopomorskie i pomorskie;
2. województwa warmińsko-mazurskie i podlaskie;
3. województwa lubuskie, wielkopolskie i kujawsko-pomorskie;
4. województwa łódzkie, mazowieckie i lubelskie;
5. województwa dolnośląskie, opolskie i śląskie;
6. województwa świętokrzyskie, małopolskie i podkarpackie.

Jakie odmiany rzepaku ozimego siać na słabych glebach?

Z reguły pod siew rzepaku ozimego wybierane są najlepsze stanowiska, jednak duży udział słabych gleb w naszym kraju niekiedy zmusza rolników do obsiewania również takich pól. Odmiany rzepaku rekomendowane do siewu na glebach słabych i mozaikowych cechują się mocniejszym wigorem jesiennym i przede wszystkim dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym. Takie cechy umożliwiają osiągnięcie odpowiedniej kondycji przed spoczynkiem zimowym oraz pobieranie wody i składników pokarmowych w najważniejszych dla rozwoju fazach rozwoju roślin. Warto też wziąć pod uwagę, że na stanowiska słabe zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest rzepak mieszańcowy z uwagi na lepszą adaptację do trudnych warunków.

Rzepak ozimy odporny na choroby

Straty związane z pojawieniem się chorób w uprawie rzepaku ozimego potrafią sięgnąć nawet 20%. Natomiast w sprzyjających warunkach porażenie może zniszczyć plon niemal całkowicie. Profil zdrowotnościowy odmian rzepaku ozimego jest zatem jedną z głównych gałęzi w programach hodowlanych (hodowla odmian odpornych jest szczególnie rozwinięta w wypadku odmian mieszańcowych). 

Nie zapominajmy przy tym, że dobór odmian z genami odporności niekiedy jest jedyną metodą na ograniczanie rozwoju chorób. Przykładem jest kiła kapusty, do zwalczania której nie ma dostępnych środków chemicznych. Poziom zdrowotności odmiany buduje również odporność na chorobę wirusową, jaką jest żółtaczka rzepy (TuYV – Turnip yellows virus). Hodowla odpornościowa odmian umożliwiła ponadto wprowadzenie na rynek rozwiązań z podwyższoną tolerancją na najczęściej notowane patotypy suchej zgnilizny kapustnych – na rynku można znaleźć odmiany z genami Rlm9, Rlm7, Rlm3 oraz Apr37. 

Hodowcy stale poszukują nowych rozwiązań. Wyjątkowo intensywne prace dotyczą innych ważnych ekonomicznie chorób rzepaku, takich jak zgnilizna twardzikowa czy czerń krzyżowych.

Odmiany rzepaku ozimego InVigor

Ponad 20 lat pracy hodowców firmy BASF umożliwiło rozwinięcie marki nasion rzepaku InVigor. Rzepaki InVigor to odmiany mieszańcowe rzepaku ozimego i jarego o najlepszych cechach, które powstały w wyniku dbałości o:

• wysokość i stabilność plonowania,
• ponadprzeciętną zimotrwałość,
• tolerancję na choroby,
• trwałość łuszczyn.

Rzepaki ozime InVigor mają również cechy umożliwiające szybszy rozwój roślin i tym samym wydłużony optymalny termin siewu. Mają one także zdolność do szybkiej regeneracji na wiosnę po zimowym spoczynku. Inną ich zaletą jest możliwość stosowania niższych norm wysiewu z uwagi na znakomity wigor jesienny roślin. Rzepaki InVigor mają ponadto mocny system korzeniowy, ułatwiający wzrost i rozwój nawet w okresowo gorszych warunkach. Zebrane nasiona charakteryzują się też wysokim procentem zaolejenia. 

Obecnie oferta rzepaku InVigor obejmuje 11 odmian mieszańcowych:

• InV 1130,
• InV 1165,
• InV 1170,
• InV 1188,
• InV 1266 CL,
• InV2020,
• InVigor Crossfit,
• InVigor Darling,
• InVigor Dazzler,
• InVigor Hermann,
• InVigor Tuba.