Ochrona środowiska: aspekty, cele i metody działania w kontekście degradacji ekosystemów

Hasło „ochrona środowiska” jest popularne, jednak nie zawsze jest odpowiednio zrozumiane. Generalnie, jest to pojęcie odnoszące się do zbioru idei, metod i działań mających na celu zachowanie naturalnego środowiska w jak najbardziej optymalnym stanie. Koncentruje się na zapobieganiu i zwalczaniu skutków zanieczyszczeń oraz próbach przywracania pierwotnej równowagi biologicznej. Nie jest to koncepcja abstrakcyjna, lecz dotyczy każdego człowieka – obejmuje zarówno globalne inicjatywy, jak i codzienne działania jednostki.

Potrzeba ochrony środowiska wynika głównie z intensywnego rozwoju przemysłu, który nastąpił na skutek rewolucji przemysłowej rozpoczętej w XIX wieku. Proces ten miał wiele pozytywnych skutków, takich jak poprawa warunków życia, zdrowia czy postęp technologiczny. Jednakże przyniósł także negatywne konsekwencje w postaci gwałtownego wzrostu populacji, nadmiernego eksploatowania zasobów naturalnych oraz degradacji środowiska naturalnego. Źródłem narastającego problemu zanieczyszczenia stały się fabryki, intensywne rolnictwo, rosnące miasta i transport, powodując destrukcję ekosystemów, wymieranie gatunków i zagrożenia dla zdrowia ludzi.

Na szczęście, w ostatnich latach społeczeństwo coraz bardziej docenia potrzebę ochrony środowiska. Widoczne jest to zarówno na poziomie działań jednostkowych, polegających na zmniejszaniu negatywnego wpływu na środowisko, jak i działań biznesowych, które polegają na inwestowaniu w technologie ekologiczne i działania mające na celu eliminację szkód środowiskowych. W Polsce od 1989 r. funkcjonuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOSiGW), który wspiera wiele inwestycji proekologicznych finansowanych z funduszy UE.

Zrozumienie ochrony środowiska jako idei jest głęboko zakorzenione w historii. Pierwsze obrońcy środowiska pojawiło się w drugiej połowie XIX wieku, a ich idee szybko znalazły poparcie wśród filozofów. Pionierami byli m.in. Gifford Pinchot, amerykański leśnik promujący racjonalne gospodarowanie lasami oraz John Muir – przyrodnik i pisarz, twórca klubu Sierra oraz Narodowych Parków Sekwoi i Yosemite w USA.

Książka Aldo Leopolda „Zapiski z piaszczystej krainy”, wydana pośmiertnie w 1949 roku, była przełomem w rozwoju idei ochrony środowiska. W latach 60-tych XX wieku pojawiła się ideologia łącząca różne ruchy społeczne zainteresowane ochroną środowiska. Ideę tę podchwyciły zarówno organizacje pozarządowe jak i partie polityczne. Ważnym momentem był rok 1962, kiedy ukazała się książka Rachel Carson „Milcząca wiosna”, poruszająca problem wpływu środków ochrony roślin na środowisko i zdrowie człowieka. W jej wyniku powstały pierwsze instytucje rządowe zajmujące się ochroną środowiska.